مهندسی معدن : منیزیم برای دام و خوراک دام و طیور

مهندسی معدن : منیزیم برای دام و خوراک دام و طیور

مهندسی معدن : در مقاله ی حاضر به بحث بیماری کمبود منیزیم (هیپومنیزی )تتانی می پردازیم :

بیماری های متابولیکی

بدن گاو دارای ذخایری از منیزیم است که قسمت عمده آن در استخواﻧﻬای دنده و مهره ها نگهداری میشود.

در مواقعی که در دامهای جوان، کمبود منیزیم اتفاق می افتد، به میزان زیادی می توانند از ذخیره

منیزیم استخواﻧﻬایشان استفاده کنند. ولی دامهای بالغ به علت عدم توانایی از ذخایر منیزیمی در اثر بروزTetany

تلف می شوند. بنابراین تامین منیزیم از طریق جیره غذایی در نشخوار کنندگان امری حیاتی است.

منیزیم از طریق ادرار، مدفوع و شیر دفع می شود و تنظیم بین منیزیم سرم خون (بدن ) و منیزیم را که

حیوان روزانه از دست می دهد از طریق جذب منیزیم از دستگاه کوارش صورت می گیرد. بنابراین تامین منیزیم در جیره غذای نشخوارکنندگان ضروری است. در گوساله ها تاسن 1 ماهگی، منیزیم هم از روده

کوچک و هم از روده بزرگ جذب (انتشار ساده ) می شود . با افزایش سن دام و فعال ش دن شکمبه، منیزیم از طریق شکمبه (انتقال فعال) جذب میشود. علت متداول بودن کمبود منیزیم در دامهای مسن تر، متراکم بودن ساختمان استخوان آﻧﻬا می باشد . ولی در گاوهای جوان شبکه استخوانی باز است و ذخیره منیزیم به سهولت در دسترس میباشد. هیپومنیزیمی در گوساله هایی که عمدتاً از شیر مادر تغذیه می آنند و غالباً مکمل به آﻧﻬا داده نمی شود بیشتر از گوساله های همسنی هستند که علاوه بر شیر از غذای مکمل هم استفاده می کنند. زیرا میزان منیزیم شیر بسیار ناچیز است. عوامل مستعد کننده کمبود منیزیم:

- 1) داروهایی که باعث افزایش ادرار می شود مثل( فروزماید)

-2) وقتی دام دچار اسهال های مداوم شود . مانع از توقف مواد غذایی در دستگاه گوارش و میشود) mg جذب

-3) دامهای پرشیر بیشتر در معرض کاهش منیزیم خون قرار دارند.

-4) گرسنگی دام بمدت 24 48 ساعت، باعث کاهش عیار منیزیم میشود.

-5) افزایش پروتئین جیره به علت اینکه در شکمبه تولید آمونیاک زیادی می کند و باعث کمبود منیزیم میشود.

-6) استفاده از کودهای آمونیوم بمیران زیاد باعث تولید آمونیاک درشکمبه شده و جذب منیزیم را کاهش میدهند.

-7) وجود پتاسیم زیاد مانع از جذب منیزیم گیاه میشود.

-8) فعالیت غده تیروئید (هیپرتیروئید) باعث کاهش منیزیم سرم میشود. در اوایل وجود دارد، فعالیت N.E.B شیرواری در گاو که تیروئید افزایش مییابد.

-9) جایگاه های بدون سرپناه در هوای سرد و مرطوب و طوفانی از عوامل مهم در کمبود منیزیم میباشند. این عامل به دلیل دفع زیاد ادرار و مصرف نکردن غذا و آزاد شدن هورمون استرس (آدرنالین) باعث کاهش منیزیم میشود.

-10 )افزایش آلمینیوم جیره مانع از جذب منیزیم میشود.

(Hypo magnesium Tetany) کزاز شیرواری

اسامی دیگر این بیمیاری عبارت است از: (Grass Tetany) کزاز علفی ، (Lactation Tetany کزاز شیرواری

(Wheat Pasture Poisoning) و مسمومیت مرتع گندم (Grass Staggers) گیجی علفی این بیماری خاص نشخوارگنندگان است . (اکثر در گاوهای شیری دیده میشود) علت بروز این بیماری کاهش منیزیم سرم است و در صورت عدم درمان بموقع بیماری کشنده است و مرگ بر اثر اختلالات تنفسی اتفاق میافتد. این بیماری در گاوهای شیری بیشتر در سنین 4 7 سالگی و در دوماه پس از زایش بیشتر دیده می شود. ولی بیماری می تواند در گاوهای گوشتی، گوساله ها، تلیسه ها و گاوهای خشک هم دیده شود. میزان منیزیم سرم در نشخوار کنندگان dlit1/ 3 7 mg dlit1 می – mg است. در بیما ران کمبود منیزیم مزان آن به رسد.

پاتوژنز:

کاهش منیزیم سرم، آزاد شدن استیل کولین را تسهیل میکند و منجر به بروز تتانی می شود . البته میزان

کاهش نشان می دهد و شاید دلیل وجود علائم C.S.F منیزیم عصبی کاهش منیزیم مغز باشد. وقتی دام بمدت 24 48 ساعت گرسنگی بکشد و یا در هوای بارانی و باد باشد، هورمون آدرنالین ترشح می - شود که هورمون استرس است و دارای اثر لیپولیتیک می - باشد. در نتیجه ذخایر چربی تجزیه میشود.

علائم بالینی:

بیماری به سه فرم دیده میشود: فرم حاد ⇐ دام از چرا کردن دست می کشد. انقباض و انبساط آنی ماهیچه ها و گوش ها را از خود نشان می دهد و گوشش را مرتباً میچرخاند. دام بسیار تحریک پذیر است و در اثر وارد کردن تحریک نعره می کشد و به این طرف و آنطرف دیوانه وار فرار می کند. همچنین دام دچار دندان قروچه و عدم ت عادل است و روی زمین افتاده و دچار تتانی در دست و پاها میشود.

نیستاگموس، ترشح ، opistotonus در این مدت دام دچار کف در دهان، پوشانده شدن چشم بوسیله پلک سوم، انقباض پلک ها )چشمها از حدقه بیرون زده( و سیخ شدن گوشها میشود.

بین حملات تشنج، دام کاملاً آرام روی زمین دراز می - کشد ولی در اثر تحریک یا لمس حیوان، دچار تشنج شده و ممکن است در طی یکی از این حملات ،تلف شود. تعداد تنفس و پالس قلبی افزایش می یابد و دمای بدن به علت انقباضات عضلانی ممکن است به 40 تا 41 درجه برسد. این فرم بیماری به درمان خوب جواب میدهد.

فرم تحت حاد ⇐ در این نوع بمدت 3 الی 4 روز حیوان کم اشتهایی مختصری را نشان می دهد. سپس حرکات پاهای حیوان ناموزون می شود و دچارعدم تعادل می گردد و در مقابل تحریک برای واداشتن حیوان به حرکت، مقاومت می - کند. حیوان مرتباً سرش را تکان می دهد و تعداد دفعات ادرار و مدفوع افزایش و میزان تولید شیر و حرکات شکمبه کاهش مییابد.

دام دچار لرزش عضلانی و تتانی خفیف در پاها است و چفت شدن فک ها) است . تتانی در دام ) Trismus حیوان دچار بصورت خفیف دیده می شود و حیوان سرش را عقب نگه می - دارد. ایجاد صدا یا حرکات ناگهانی و یا لمس دام، منجر به بروز تشنج در دام میشود. حیوانی که علائم فرم تحت حاد را نشان می دهد ممکن است طی چند روز بهبود یافته و یا زمین گیر شده و به فرم حاد بیماری گرفتار شود. این فرم بیماری به درمان جواب می دهد ولی تمایل زیادی به عود بیماری دارد. فرم مزمن ⇐ در تعداد زیادی از دامهای گله، میزان منیزیم سرم کمتر از حد طبیعی است ولی علائمی را نشان نمی دهند. فقط تعداد کمی از دامهای گله علائم مبهمی مثل گیجی، تنبلی، تغیر اشتها و برخی مواقع تعدادی از علائم اصلی بیماری را نشان میدهند.

تشخیص تفریقی:

بیماری را باید از مسمومیت با سرب، هاری و فرم عصبی کتوز تفریق داد. البته این بیماری می تواند با تب شیر و کتوز بصورت توام بروز نماید.

درمان:

% الف) تجویز محلول های حاوی منیزیم و کلسیم ( 25 بروگلوکونات کلسیم و 5% هیپوفسفیت من یزیم ). از این CMP و 500 سی سی هم محلول IV محلول 500 سی سی به صورت SC بصورت همزمان تزریق میکنیم

ب )تجویز محلول منیزیم ( 20 % سولفات منیزیم) 200 تا 300سی سی از محلول 20 % سولفات منیزیم تزرق می کنیم . چون عیار منیزیم با این IV بصورت ترزیق پس از 3 سا عت در خون کاهش می یابد، بهتر است که SC 200 از محلول 50 % سولفات منیزیم بصورت cc همزمان تزریق شود.

ج) محلول منیزیم ( 15 % لاکتات منیزیم) 200 تا 400 سی سی از محلول 25 % لاکتات منیزیم تزریق شود. IV بصورت لاکتات منیزیم بمدت طولانی در خون باق ی می ماند و عیار منیزیم را بالا نگه میدارد. خالی از خطر نیست I.V * تزریق املاح منیزیم بصورت زیرا روی بصل النخاع و قلب تاثیر سوء دارد و می تواند باعث اختلالات تنفسی و مرگ دام شود . در صورت مشاهده چنین عوارضی بلافاصله تزریق منیزیم را قطع می کنیم100 از محلول 10 % از (بروگلوکونات کلسیم را بصورت cc و به دام تزریق میکنیم. IV بهترین روش درمان استفاده از محلول سولفات منیزیم میباشد.

پیشگیری:

خوراندن املاح منیزیم از بروز بیماری پیشگیری می - کند. 60 اکسید منیزیم بصورت خوراکی (روزانه) gr ← گاو 7 اکسید منیزیم بصورت خوراکی (روزانه) gr ← گوسفنددر مناطق بارانی حتماً برای دام سرپناه در نظر گرفته شود. اضافه کردن کودهای منیزیم به زمین های کشت علوفه و کم کردن کودهای پتاسی.

کمبود منیزیم در گوسالهها

(Hypomagnesaemia Tetany of calves)

میزان منیزیم شیر زیاد نیست ولی به علت بالا بودن قدرت جذب منیزیم، توسط گوساله های شیرخوار، کمبود منیزیم در ابتدا ظاهر نمی شود. ولی با افزایش سن گوساله ها که توام با افزایش نیاز به م نیزیم است، منیزیم شیر کفاف نیازهای گوساله را نمی دهد و دام دچار کمبود منیزیم میشود. گوسالههایی که به کمبود منیزیم حساسترند، عبارتند از:

- 1) گوسالههای که فقط از شیر استفاده می - کنند.

- 2) گوسالههایی که سرعت رشد بیستری دارند و وزن آﻧﻬا بیشتر است.

-3)گوسالههایی که شیر بیشتری میخورند

-4) گوسالههایی که بیشتر دچار اسهال می - شوند.

-5) گوسالههایی که در زمستان بدنیا می - آیند.

-6)گوسالههایی که غذای خوبی به آﻧﻬا داده نمیشود.

-7) گوسالههای 2 تا 4 ماهه

-8)گوسالههایی که مرتباً مواد فیبروزی بستر خود را میجوند، به علت بروز ترشح بزاق و دفع منیزیم از طریق مدفوع به (Salivation) بیماری حساسترند.

علائم بالینی:

گوساله مداوماً گوش خود را می چرخاند و حرکت می - دهد. دمای بدن معمولی است ولی با پالس قلب افزایش می - می شود. لرزش عضلانی دارد و Hyperesthesia یابد. دام دچار با پاهای خود به شکمش لگد می زند. قادر به آشامیدن دارد. (Frothy Salivation) آب نیست و بزاق کفآلود همچنین عضلات دستها و پاها و فک دچار انقباض هستند. دام زمینگیر است و سرش را مرتباً عقب می کشد و تعداد دفعات ادرار و مدفوع افزایش مییابد. در گوساله های بزرگتر نیم ساعت پس از شروع علائم، مرگ اتفاق می افتد. ولی در گوساله های کم سن ممکن است دام موقتاً بهبود پیدا کند ولی در حملات بعدی بیماری، دام تلف شود.

تشخیص تفریقی:

این بیماری را باید از مسمومیت با سرب، و بیماری A آنتروتوکسمی، کمبود ویتامین تفریق (Polio encephalo malacia) PEM پولیوآنسفالومالاسی داد.

درمان:

100 cc محلول 10 % سولفات منیزیم به میزان I.V تزریق بمدت یکروز دام را کفایت می کند (چون منیزیم استخواﻧﻬا هم کاهش پیدا کرده است ). باید علاوه بر تزریق سولفات منیزیم از اکسید منیزیم یا کربنات منیزیم بصورت خوراکی هم استفاده نمود که این میران عبارت است از :

1(روزانه) gr 5 هفتگی - 2(روزانه) gr 5 تا 10 هفتگی - 3(روزانه) gr 10 تا 60 هفتگی - اگر از کربنات منیزیم استفاده می کنیم این ارقام را باید دو برابر کنیم. * برای تخفیف علائم تشنج می توان از کلرال هیدرات و دیازپام استفاده کرد.

پیشگیری:

باید در جیره گوساله ها از اکسید یا کربنات کلسیم و همچنین از یونجه بعنوان بخشی از جیره استفاده نمود.